کد مطلب:43127 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:18

گنجینه پرسمان » حديث شناسي

تفسير فرازهاي بيستوسوم و چهارم خطبه صدونهم نهجالبلاغه كه در آن امام علي به بيان علم مطلق الهي ميپردازد چيست؟

«كُلُّ سِرٌٍ عِنْدَكَ عَلاَنِيَهٌ، وَكُلُّ غَيْبٍ عِنْدَكَ شَهَادَهٌ» [همة رازهاي نهاني در نزد تو آشكار و هر غيبي در پيشگاه تو مشهود است]
براي خداوندي كه محيط مطلق و عالِم مطلق است نه رازي وجود دارد و نه غيبي. معناي احاطة مطلق و علم مطلق كه از صفات ذاتي خداوند سبحان مي‎باشند، همين است كه همه چيز براي آن ذات اقدس آشكار و مشهود باشد، توضيح اينكه آنچه كه موجب مي‎شود يك شيء جنبة راز بودن به خود بگيرد و يا امري غيبي باشد، همانست كه حجاب ناميده مي‎شود. حجاب ما بين ناظر و منظور و به طور عموم حجاب مابين ادراك كننده و ادراك شونده اشكال گوناگوني دارد، مانند دوري بيش از اندازة شيء درك شده از درك كننده. در اين موقع گفته مي‎شود: فاصلة زياد مانع درك شيء شده است. گاهي حجاب عبارت است از عوامل محيط بر شيء، مانند تاريكي فضا و قرار گرفتن پشت جسمي كه مانع از مشاهدة شيء ميگردد. گاهي ديگر مربوط به خود درك كننده است، مانند ضعف بينائي يا شنوائي و گاهي مربوط به خود شيء است مانند بيش از اندازه تاريك يا روشن بودن يعني همانگونه كه يك جسم ظلماني را نمي‎توان ديد و تشخيص داد، همانطور قرص خورشيد را هم از نزديك نمي‎توان ديد زيرا روشنائي آن به قدري است كه ساختمان چشم انساني را مختلّ مي‎سازد. همانطور كه ناتواني وسائل طبيعي درك، حجاب مابين درك كننده و درك شونده است، همچنان ناتواني قواي مغزي و ضعف رواني نيز حجابي مي‎شود كه درك كننده را از درك شيء محروم مي‎سازد. بديهي است كه هيچ يك از حجابهاي مزبور و نه غير از آنها نمي‎تواند خَللي به احاطة مطلق خداوندي و علم مطلق او وارد آورد. آيا ممكن است فاصلة واقعيّات براي علم خدا متفاوت، يعني يكي دور و يكي نزديك باشد؟! كدامين عوامل محيط بر اشياء است كه آنها را از احاطه و علم خداوندي جدا بسازد؟ آيا مگر ديدن و شنيدن خدا نيازي به وسائل عضوي (چشم و گوش) دارد كه با شرائط معيّني كه هر دو عضو در فعّاليّت خود دارند، كار انجام بدهند؟! خلاصه اينكه فرض احاطه و علم مطلق خدا بر همة اشياء منافات كامل دارد با انقسام اشياء به پايين و بالا و پيش و پس و روي پرده و پشت پرده و قبل و بعد زماني و آغاز و انجام و ظاهر و باطن براي خدا.

---

ترجمه و تفسير نهج‎البلاغه ج 19
آيةالله محمدتقي جعفري